W publikacjach dotyczących bieżącej inflacji prawie zawsze spotkamy informację o „celu inflacyjnym NBP”. O tym że
cel inflacyjny wynosi obecnie 2,5% z dopuszczalnymi odchyleniami w zakresie od 1,5% do 3,5%
Czym jest cel inflacyjny?
Każdy z nas wnioskując z samej nazwy poprawnie odpowie że jest to rodzaj celu jaki dla poziomu inflacji ustala Narodowy Bank Polski. To nie wymaga dodatkowych wyjaśnień.
Warto wiedzieć coś więcej.
Cele działalności NBP definiuje Ustawa o Narodowym Banku Polskim. Cele te opisane są w Art. 3 tej ustawy. Podstawowy cel działalności NBP to:
- utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.
Czyli swoimi działaniami powinien wpływać na utrzymanie inflacji na stabilnym (niskim poziomie). Oczywiście w finansach nie ma pojęcia „niska inflacja” – musi być to dokładnie określone. Stąd w opracowanej przez Radę Polityki Pieniężnej Strategią Polityki Pieniężnej po 2003 roku, celem NBP jest ustabilizowanie inflacji na poziomie 2,5 proc. z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy.
Nazwa: cel inflacyjny nie jest przypadkowa. Nie jest to bowiem „cel brak inflacji’!
Celem nie jest utrzymanie cen bez zmian czyli inflacja = 0%. Celem jest niska inflacja która jest niejako pożądana (o ile jest na stabilnym poziomie). Jedną z przyczyn jest pewien margines dla decyzji banku centralnego w przypadku zagrożenia deflacją która jest niewskazana z punktu widzenia całej gospodarki. Z niewielkiej inflacji da się jeszcze podjąć działania w przypadku mocno malejącej inflacji. Gdyby inflacja malała począwszy od standardowego poziomu = 0 z opanowaniem deflacji mógłby być problem.
Zanim napiszesz że w tym roku inflacja jest wyższa niż cel inflacyjny…
… to musisz wiedzieć, że:
cel inflacyjny ma charakter średnioterminowy
A to oznacza że w poszczególnych latach inflacja może być wyższa (lub niższa) niż widełki wyznaczone przez poziom celu inflacyjnego.
To oczywiście nie 'usprawiedliwia’ w sytuacji bardzo wysokiej inflacji – która mocno odstając od celu inflacyjnego jeżeli nie zostanie szybko stłumiona to w ciągu 2-3 lat znacząco wpłynie na inflację średnioroczną w średnim terminie.
Garść informacji historycznych
Banki centralne od dziesięcioleci poprzez różne metody podejmują działania mające na celu utrzymanie inflacji na rozsądnym poziomie. Przyjmowane strategie zmieniały się w czasie.
Jak informuje Wikipedia: Do niedawna banki powszechnie stosowały w swojej polityce inne cele, które tylko pośrednio oddziaływały na inflację. Należały do nich np. stopy procentowe, ilość pieniądza w gospodarce lub kurs walutowy. W latach 80. prawie wszystkie kraje rozwinięte wyznaczały cele swojej polityki w postaci pożądanej podaży pieniądza w gospodarce. Z powodu rozluźnienia rygorów na rynku finansowym (tzw. deregulacji) i rewolucji informatycznej, oraz rozwoju nowych typów aktywów finansowych (…) związek między podażą pieniądza a wielkością inflacji (mierzonych średnim poziomem cen) stawał się coraz to mniej widoczny.
Jako pierwszy bank na świecie, który zaczął stosować strategię celu inflacyjnego wprost jest Bank Rezerwy Nowej Zelandii. Ma to miejsce w 1990 roku. Gdzie strategia ta oznacza po prostu określenie konkretnego przedziału oczekiwanej inflacji – i korzystanie ze wszystkich dostępnych dla banku centralnego metod aby swoimi działaniami kierować inflację na odpowiednie tory.
Narodowy Bank Polski tę strategię zaczął realizować w roku 2004.
Czyli cel inflacyjny na poziomie 2,5% +/- 1 pp obowiązuje tak naprawdę od roku 2004 (co uwidaczniam na wykresach i w moich analizach).
Jak wygląda realizacja celu (dane na koniec 2021)
W oparciu o dane o rocznych (lata kalendarzowe) odczytów inflacji wyniki inflacji średniorocznej za okres 5-letni czy nawet 10-letni (oczywiście dla wyników 10-letnich można patrzeć na wyniki po roku 2014 – gdyż dopiero wtedy upłynął pełen 10-letni czas od ustalenia poziomu tego wskaźnika). utrzymują się w założonym przedziale nawet uwzględniając ponad 8% inflację za rok 2021.
Więcej wykresów i dane liczbowe o średniorocznej inflacji dostępne są na tej stronie.
