UWAGA. To jest artykuł archiwalny!
Aktualne analizy i wykresy znajdziesz na głównej stronie w menu „Inflacja na dziś„.
Co miesiąc publikuję dodatkowe obliczenia związane z aktualnym odczytem inflacji. Raz w roku spodziewaj się raportu z podsumowaniem roku i jeszcze dokładniejszymi analizami pokazując wpływ inflacji na finanse, inwestycje, kredyty wraz z komentarzem. Zapisz się na listę informacyjną – odbierz pomocne arkusze i nie przegap nowych analiz.
| Poniżej treść archiwalnego artykułu z listopada 2022 roku. |
Główny Urząd Statystyczny ogłosił odczyt inflacji na XI 2022.
Roczna inflacja: listopad 2022: 17,5%
Średnioroczna inflacja za 5 lat: 6,3%
Średnioroczna inflacja za 10 lat: 3,3%
Sprawdź jak poprawnie liczyć inflację średnioroczną!
Nutka optymizmu? Niekoniecznie…
Roczny odczyt inflacji za listopad 2022 to 17,5%. To mniej niż odczyt z października: 17,9%. Mam tym samym pierwszy od lutego 2022 niewielki spadek inflacji (wtedy był to spadek do 8,5% z odczytu styczniowego 9,4%, który już w lutym skoczył do 11,0%).
- Niestety prognozy nie są najlepsze – inflacja bazowa (czyli z wyłączeniem kosztów energii) według danych statystycznych nadal rośnie.
- Małym pocieszeniem dla kredytobiorców będzie fakt, że NBP nie podniósł stóp procentowych już trzeci miesiąc z rzędu – i nadal podstawowa stopa wynosi 6,75%.
W oczekiwaniu na to co wydarzy się przełomie roku pozostaje mi jak co miesiąc przedstawić zestaw obliczeń i wykresów. Zapraszam do lektury.
Nadal jesteśmy w sytuacji paradoksu inflacyjnego
Paradoks inflacyjny: utrzymująca się sytuacja w której stopy procentowe są znacznie niżej niż odczyty rocznej inflacji
Obszar jasnoniebieski poniżej osi pokazuje o ile procent (a dokładniej punktów procentowych) inflacja roczna badana w danym miesiącu jest wyższa od poziomu stóp procentowych. W 'normalnych’ czasach przed pandemią w zasadzie zawsze poziom stóp procentowych był wyższy niż odczyty inflacji, a tym samym lokaty bankowe (ale też i kredyty hipoteczne) miały oprocentowanie wyższe niż inflacja.
Obecna sytuacja (którą określam „paradoksem inflacyjnym”) powoduje że i owszem – lokaty zarabiają mniej niż inflacja, ale też 'oszczędzamy’ na kredytach (głównie hipotecznych) – których oprocentowanie jest niższe niż inflacja, a tym samym płacimy odsetki niższe niż inflacja, podczas gdy całość kwoty pozostałej do spłaty 'maleje’ w realnej wartości pieniądza o inflację.
Zmiany zaczęły się w roku 2019 – tutaj wykres *) bardziej cofający się w czasie:
*) Wykres wyłącznie dla zobrazowania idei paradoksu inflacyjnego,
wykres pokazuje odczyty inflacji na koniec lat kalendarzowych
(to nie jest wykres na koniec aktualnego miesiąca).
Doskonale widać, że od 1998 roku stopy procentowe prawie zawsze były wyższe niż roczne odczyty inflacji. A jeżeli niższe – to w wyjątkowych przypadkach i niższe minimalnie. Natomiast od roku 2019 zależność ta całkowicie się odwróciła. I pojawiła się sytuacja, którą w moich webinarach (w portalu Opiekun Inwestora) już od 2019 roku określam nazwą Paradoksu Inflacyjnego.
Jakie ma to konsekwencje dla Twoich finansów?
Musisz wiedzieć, że banki dopasowują (w uproszczeniu) swoje produkty finansowe (lokaty, kredyty) do poziomu stóp procentowych. Przy 18% inflacji, jeżeli stopy procentowe są na poziomie prawie 7% banki nie będą oferować dużo wyższego oprocentowania niż 7%… A na to wpływają decyzje Rady Polityki Pieniężnej która ustalając poziomy stóp procentowych steruje gospodarką poprzez wpływ na konsumentów / przedsiębiorców w zakresie decyzji dotyczących oszczędzania / finansowania swoich działań kredytami.
W normalnych czasach (gdy nie było paradoksu inflacyjnego):
- zyski z lokat bankowych (netto (!), po opodatkowaniu) były prawie zawsze wyższe niż inflacja (dokładna analiza w tym artykule)
- oprocentowanie kredytów hipotecznych – także podążało za stopami procentowymi (i inflacją). I prawie zawsze było wyższe niż odczyty inflacji (szczegóły w tym artykule)
Natomiast obecnie w czasach paradoksu inflacyjnego:
- oprocentowanie lokat bankowych jest znacząco niższe niż odczyty inflacji. Trzymając pieniądze na lokacie bankowej nie udaje się utrzymać ich realnej wartości – i jako oszczędzający na lokatach tracimy na inflacji
- ale i oprocentowanie kredytów hipotecznych także jest niższe od inflacji. I tu pojawia się ciekawa sytuacja: bank, który pożyczył nam kapitał – jest w takiej sytuacji stratny. Realna wartość kapitału, który mamy oddać jako kredytobiorcy – dla banku jest niższa – ponieważ tę kwotę 'zjada’ inflacja. A odsetki płacimy niższe niż spadek realnej wartości tego co mamy do oddania do banku… Liczby mówią wprost – na kredycie hipotecznym w czasie trwania paradoksu inflacyjnego jako posiadacz kredytu … zyskuję.
Aktualna i średnioroczna inflacja a cel inflacyjny NBP
Cel inflacyjny NBP to inflacja na poziomie 2,5% z odchyleniami o 1 pp. Czyli od 1,5% do 3,5%. Jak na tym tle wypada aktualna inflacja oraz inflacja średnioroczna za okres od 1 do 20 lat?
Dziś, przy szalejącej inflacji zapominamy że przez kilkanaście poprzednich lat inflacja była na niskim poziomie. Stąd średnioroczna inflacja za okresy dłuższe niż 9 lat mieści się średnio w 'celu inflacyjnym’ – będąc już na górnej granicy tej wstęgi (3,5%).
Cel inflacyjny (tu więcej informacji) zakłada utrzymanie średniorocznej inflacji w średnim okresie w określonym przedziale (1,5% do 3,5%). Pytanie czy 9 lat to jeszcze jest średni okres o którym mówił NBP?
Nie jest to jednak wielkie pocieszenie przy bardzo wysokiej inflacji w ostatnich miesiącach…
Kolejny wykres to skumulowana (łączna) inflacja w ostatnich 20 latach.
Co inflacja oznacza w praktyce?
Obliczenia na listopad 2022:
- ceny w ciągu ostatnich 12 miesięcy wzrosły o 17,5%
- realna wartość 100 zł w ciągu 1 roku spadła do 85 zł
- realna wartość 100 zł w ciągu 2 lat spadła do 79 zł
- realna wartość 100 zł w ciągu 5 lat spadła do 74 zł
- realna wartość 100 zł w ciągu 10 lat spadła do 72 zł
Utrata siły nabywczej pieniądza na wykresie prezentuje się następująco:
Uwaga – procent inflacji jest na prawej osi, podczas gdy wartości pieniądza (dla kwoty 100 zł) są przypisane do lewej osi.
Ale jednocześnie…
- każde 100.000 kredytu hipotecznego sprzed 5 lat dziś jest realnie warte 73.700 zł
- każde 100.000 kredytu hipotecznego sprzed 10 lat dziś jest realnie warte 72.400 zł
- każde 100.000 kredytu hipotecznego sprzed 15 lat dziś jest realnie warte 61.100 zł
Dane źródłowe
Poniżej aktualne dane (obliczenia na listopad 2022) pokazujące wyniki oparte o odczyty rocznej inflacji w ostatnich 20 latach.
Przypominam, że łączną inflację liczymy procentem składanym, a utrata wartości pieniądza to nie to samo co inflacja.
Roczne odczyty inflacji w poszczególnych miesiącach
Wykres z porównaniem do poprzednich lat.
Wyraźnie widoczny stopniowy powrót inflacji z poziomu bliskiego 1% do 3% w roku 2019, stabilizacja w ciągu roku 2020 a potem już praktycznie ciągłe wzrosty odczytów rocznej inflacji przez cały 2021 i dotychczasowe miesiące roku 2022.
Dane miesięczne o inflacji rocznej od 01.2019
Komentarz do danych źródłowych
Dane według wskaźnika: „Wskaźnik cen przy podstawie rok poprzedni = 100” (link do danych GUS)
Dane według wskaźnika: „Analogiczny miesiąc poprzedniego roku = 100” sprawdzany za grudzień (czyli na 31.12) (link do danych GUS)
Chcesz zobaczyć szczegółowe obliczenia?
Na tej stronie otrzymasz dostęp do plików Excel.
Dane źródłowe
Strona zawierająca linki do danych GUS
Link do strony z informacjamio danych statystycznych
UWAGA. To jest artykuł archiwalny!
Aktualne analizy i wykresy znajdziesz na głównej stronie w menu „Inflacja na dziś„.
